• Өзекті
• 05 Наурыз, 2021

Мемлекеттік сатып алуға «жалған» қатысу  бәсекелес емес ортаны қалыптастырады

Жоғарғы Соттың Азаматтық істер жөніндегі сот алқасы кезекті отырысында 11 істі қарады.

ЖШС-нің және мемлекеттік органның дауы бойынша

Екі шаруашылық жүргізуші ЖШС фармацевтикалық қызметпен айналысқан. Қостанай облысының аумағындағы мемлекеттік сатып алу субъектілері бола тұрып, олар конкурстарға әлеуетті өнім берушілер ретінде қатысқан.

ҚР Ұлттық экономика министрлігі Бәсекелестікті қорғау және дамыту комитетінің департаменті бәсекелестікті қорғау саласындағы заңнаманың бұзылуына тергеу жүргізу туралы бұйрық шығарған. Тексеру нәтижелері бойынша уәкілетті орган тапсырыс берушілер медициналық ұйымдар болып табылатын медициналық жабдықтарды сатып алу жөніндегі сауда-саттыққа қатысушы нарық субъектілері арасындағы бәсекелестікке қарсы деңгейлес келісімнің белгілерін анықтаған.

Департаменттің бұйрығымен әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс қозғау және бәсекелестікті қорғау саласындағы заңнаманы бұзушылықтарды тоқтату және жою туралы нұсқама шығару тапсырылды.

ЖШС бұл бұйрықты сотта даулады.

Жергілікті соттар өтініш берушілердің талаптарын қанағаттандырып, Департаменттің ЖШС әрекеттеріндегі бұзушылық фактілерін растайтын жеткілікті дәлелдер ұсынбағанын атап өтті.

Алайда, Жоғарғы Сот басқаша анықтады: көптеген дәлелдер болды. Бір ЖШС директоры 7% қатысу үлесімен екінші ЖШС қатысушысы болған.

2016 жылы мемлекеттік сатып алуға бірлесіп қатысу кезінде бір ЖШС «балама» өнім беруші ретінде және бәсекелестің бағасынан төмен бағаны төмендетпей «жалған» қатысуды жүзеге асыратын схема қолданылған. Осылайша, басқа ЖШС-ға (әлеуетті жеңімпазға) Тапсырыс берушінің бастапқы бағасынан соңғы баға ең аз бағаға төмендеген кезде немесе онсыз сатып алуда жеңіске жету мүмкіндігі берілген.

Бұл олардың әрекеттерінде сатып алудағы жеңіс үшін бәсекелестіктің жоқтығын айғақтайды. Басқаша айтқанда, бір ЖШС өзін көрінеу ұтылмайтын жағдайға қоя отырып, бәсекеге қабілетсіз баға ұсынған. Екінші ЖШС-мен бірлесіп сатып алуға басқа өнім берушілер қатысқан жағдайларда, сатып алуға белгіленген бағаның нақты төмендеуі орын алған және жекелеген жағдайларда баға 44%- ға дейін төмендетілген.

Іс материалдары осы екі ЖШС-нің ұзақ уақыт бойы сенімді қарым-қатынасын растайтын тығыз, үздіксіз қаржы-шаруашылық байланысының бар екенін айғақтайды. Мәселен, 2016-2017 жылдар кезеңінде бір ЖШС республиканың әртүрлі өңірлеріндегі медициналық ұйымдардың мұқтаждықтары үшін медициналық жабдықтар сатып алуға арналған 60 млн. теңгеге жуық 23 мемлекеттік сатып алуда жеңімпаз болып танылған. 18 сатып алуда, соның ішінде бірінші ЖШС екіншісімен бірге қатысқан.

Іс материалдарынан медициналық жабдықтарды сатып алуға бюджеттен 57 млн. теңгеден астам қаражат бөлінгені белгілі болды. Бірінші ЖШС жеңімпаз деп танылған мемлекеттік сатып алу қорытындысы бойынша үнемдеу 11% құрады.

«Балама Өнім беруші» ретінде екінші ЖШС-нің мемлекеттік сатып алуға қатысуы туралы Департаменттің тұжырымдары мұндай әрекеттер сауда-саттықтағы бағалардың көтерілуіне немесе сақталуына, олардың бұрмалануына, аукциондар мен конкурстарға мемлекеттік сатып алу барысында әкелуі мүмкін екенін растайды.

Алқа мемлекеттік орган белгілеген бұл мән-жайлар нарық субъектілерінің бәсекелестікке қарсы келісімінің болуы туралы оны бекітудің заңдылығы мен негізділігі туралы қорытынды жасауға мүмкіндік беретінін атап өтті. Екі серіктестік тарапынан осы бәсекелестікке қарсы келісімдерге тыйымдардың таратылмауына дәлелдемелер ұсынылмаған.

Жоғарғы Сот бұл іс бойынша жергілікті соттардың шешімдерінің күшін жойып, өтініш беруден бас тарту туралы жаңа шешім шығарды.

Қызметкердің АҚ-мен дауы бойынша

Қызметкер еңбек шарты бойынша банктің облыстық филиалының аумақтық басқармасының бастығы лауазымын атқарған. Жүргізілген аудиттің нәтижесінде оның қызметінде банк заңнамасын, Банктің ішкі нормативтік құжаттарының талаптарын бұзушылықтар, соның ішінде клиенттердің шоттарынан қаражатты заңсыз алу фактілері анықталған.

Осы бұзушылықтар (лауазымдық міндеттерін тиісінше орындамағаны) үшін қызметкерге еңбек шартына қосымша келісім бойынша басқа аумақтық басқармада осындай лауазымға тағайындалғаннан кейін қатаң сөгіс жарияланған.

Жаңа жұмыс орнында қызметкердің жұмысында осыған ұқсас бұзушылық фактілері анықталған, осы жаңа қызметінен ол еңбек міндеттерін дәлелді себептерсіз қайталап орындамағаны үшін шығарылған.

Азамат заңсыз деп тану және тәртіптік жаза қолдану туралы бұйрықтардың күшін жою туралы Банкке талап қойып, сотқа жүгінеді, оны жұмысына қайта алуды сұрайды.

Бірінші сатыдағы сот Банктің әрекетін заңды деп тани отырып, талапты қанағаттандырудан бас тартты.

Апелляция азаматтың қызметтік міндеттерін тиісінше орындамауымен келісті, бірақ іс бойынша талапты қанағаттандыру туралы жаңа шешім шығарды. Облыстық сот қатаң сөгіс туралы бірінші бұйрық шыққан күні талап қоюшы басқа жерде басқа лауазым атқарғанын және бұрынғы еңбек қатынастарымен байланысты әрекеттері үшін тәртіптік жауаптылыққа тартылмайтынын атап өтті. Ал бірінші бұйрықтың күшін жою қызметтік міндеттерді тиісінше орындамаудың «қайталану» белгісін жоққа шығарады. Мұндай тұжырымдар талап қоюшының жұмысқа қайта оралуына негіз болды.

Кассация қызметкердің кезекпен басқарған басқармаларының Банк заңнамасы бойынша Банк филиалының аумақтық үй-жайлары мәртебесіне ғана ие екендігіне және бұл лауазымдарды талап қоюшы бір еңбек шарты шеңберінде атқарғанына назар аударды. Сондықтан талап қоюшының еңбек міндеттерін қайтадан тиісінше орындамауына байланысты жұмыс берушінің еңбек шартын бұзуы заңды деп танылды.

Апелляция қаулысы жойылды, бірінші сатыдағы соттың шешімі күшінде қалдырылды.

Бұрынғы ерлі-зайыптылар арасындағы дау бойынша

Ерлі-зайыптылар 5 жыл некеде тұрған.

Неке кезінде күйеуі әйелінің келісімімен талап ету құқығын беру туралы шарт жасаған, соған сәйкес ол пәтерге талап ету құқығын иеленген.

Нысанды пайдалануға беру кезінде неке бұзылған.

Пәтерді іс жүзінде өзінің анасымен бірге тұратын күйеуі пайдалануға қабылдап алған. Алайда, ол пәтерді беру және оған меншік құқығын тіркеу туралы келісім жасасуға ешқандай шара қолданбаған.

Әйелі сотқа аталған пәтерге талап қою құқығын тану туралы арызбен жүгінді. Сотта ол жауапкердің мүлікті бөлуден аулақ болу үшін пәтерді беру және пәтерді меншікке беру туралы келісім жасасудан жалтарғанын айтты.

Бірінші және апелляциялық сатыдағы соттар сот тәртібімен ерлі-зайыптылардың үлестерін тең деп тану талап етілмейтінін көрсете отырып, талаптан бас тартты.

Жоғарғы Соттың азаматтық істер жөніндегі сот алқасы жергілікті соттардың тұжырымдарымен келіспеді және жауапкердің әрекеті оны бөлуден аулақ болу үшін мүлікті тіркеуден жалтаруға бағытталғандықтан, әйелінің оған тең талап ету құқығын тану туралы өтініші заңды екенін айтты. Бұл оған даулы пәтердің иесі ретінде баспананы беру туралы келісім жасасуды талап етуге және болашақта осы пәтерді тіркеуге мүмкіндік береді.

Жергілікті соттардың актілері өзгертілді, белгілі бір бөлігінде күші жойылды және талапты қанағаттандыру туралы жаңа шешім шығарылды.