• Таным
• 14 Сәуір, 2021

Әлемдегі ең үлкен кітапхана

«Кітапхана мәңгілік парасаттың ең киелі ғимараты»,- деп заңғар қаламгеріміз, абыз жазушы Ә. Кекілбаев айтқан еді. Олай болса, осы ғылым мен білімнің асыл қазынасын сақтап отырған киелі шаңырақ – кітапхана. Әлемдегі ең үлкен кітапхана – өзінің барша ізгі ниетті оқырмандарын, қатпарлы терең білім қорымен сусындатып, іздегендерге ізгілікпен бағыт көрсететін ғылыми  орда – ең ірі Конгресс кітапханасы туралы болмақ.

Конгресс кітапханасы - әлемдегі ең ірі кітапхана.  Вашингтонда орналасқан, оның 470 тілде 155 миллионнан астам кітабы бар.  Сонымен қатар, мұнда қолжазбалар, аудиожазбалар мен фильмдер сақталған.  Ол сондай-ақ ең сұлудың бірі.  Онда мектептер мен ғылыми ұйымдардан бастап, мемлекеттік мекемелерге арналған әдебиеттерге дейінгі әртүрлі сипаттағы әдебиеттер бар. Кітапханада 18 оқу залы бар, олар күніне 1500 адамды қабылдай алады.  Жалпы сандар туралы айтатын болсақ, кітапханаға жылына 1,7 миллионға жуық оқырман келеді, ал мұнда 3600 қызметкер жұмыс істейді.

Ең ірі кітапхананың тарихы

Кітапхана Вашингтон Америка Құрама Штаттарының астанасы болған кезде 1800 жылы 24 сәуірде құрылды.  Содан кейін бірінші қорды құруға едәуір үлкен қаражат бөлінді: 5 мың доллар.  Олар конгресс мүшелеріне арналған 700-ден астам кітап сатып алды.  Сондықтан Конгресс кітапханасы атын берді. Араға 15 жыл салып, ағылшын-американдық соғыс кезінде кітапхана жойылды.  Содан кейін барлық құнды қор, оның ішінде ең құнды кітаптар да таза күйдірілді.  Бірақ соғыс аяқталғаннан кейін бұрынғы президент Томас Джефферсон өзінің коллекциясын 24000 долларға сатты.  Онда ол жарты ғасыр бойы жинақтаған 6 мыңнан астам бірегей кітаптар болды.  Осылайша кітапхананың жандануы басталды.  Айтпақшы, бас ғимарат оның есімімен аталды. Алайда қиындықтар мұнымен аяқталған жоқ: 1851 жылы кітапханада тағы бір қатты өрт болды, сондықтан оны қайтадан қалпына келтіруге тура келді.

Бірегей коллекциялар

ХХ ғасырда Конгресс кітапханасы екі филиал ғимаратымен толықтырылды, оның бірінде оның негізін қалаушы және екінші президент Джон Адамс, ал екіншісі - АҚШ-тың төртінші президенті Джеймс Мэдисонның есімі бар.  Ғимараттар өтпелермен өзара байланысты. Кітапхананың қорлары іс жүзінде бірегей, өйткені кем дегенде 5,5 мыңнан астам көне кітаптар бар - олар баспахана ойлап тапқаннан кейінгі алғашқы ғасырларда шыққан.  Сонымен қатар, басқа тілдердегі орасан зор әдебиет жинақтары бар.

Бірнеше жылдан бері барлық коллекциялар цифрландырылған, бірақ бұл өте көп уақытты қажет ететін процесс.  Егер қордың барлығы электронды түрге ауыстырылса, онда шамамен 20 терабайт сақтау қажет болады.

Кітапхана қалай жаңартылады

Сонау 19 ғасырда үкімет АҚШ-та шыққан кез-келген кітапты кем дегенде бір данада Конгресс кітапханасына беру керек деген заң қабылдады.  Кітапхана күн сайын 15 мыңға жуық, оның ішінде сыйға тартылғандармен толықтырылады.  Осылайша, әдеби көшірмелердің жылдық өсімі 3 миллионға жуықтайды. Бүгінде коллекцияның үлкен болғаны соншалық, егер сіз барлық сөрелерді бір қатарға тұрғызсаңыз, олардың ұзындығы 1,5 мың шақырымды құрайды.  Бұл кітаптардың кем дегенде үштен бірін оқу үшін өмір жеткіліксіз. Мұнда кітаптардан басқа 68 миллион қолжазба, 5 миллион карта (әлемдегі ең ірі карталар жинағы), 3,4 миллионнан астам жазбалар және 13,5 миллионнан астам фотосуреттер сақталған.  Әрине, комикстер, оларсыз АҚШ қайда?  Олардың саны 100 мыңнан асады, бұл елдегі және, мүмкін, әлемдегі ең үлкен коллекция.

Әлемдегі ең ірі кітапхана туралы қызықты деректер

1.Конгресс кітапханасында Батыс жарты шарындағы XV ғасырдағы ең үлкен кітаптар қоры бар.  Онда Гутенберг Киелі кітабының белгілі үш көшірмесінің бірі бар.  1450 жылдары онымен бірге баспа тарихы басталды.

2.Конгресс кітапханасында 1931 жылдан бастап зағиптарға арналған арнайы кітаптар қоры бар.

3.Комикстер мен карталардан басқа әлемдегі ең үлкен телефон анықтамалықтарының коллекциясы да бар.

4.2006 жылдан бастап кітапхана барлық қоғамдық твиттерді жинады және мұрағаттады.

5.Кітапхана жыл сайын шамдарға шамамен 100000 доллар жұмсайды.

6.Жексенбіден басқа күні  шамамен 45 минуттық экскурсиялар ұсынылады.

Әлемдегі ең ірі кітапханалар

Үздік үштікке келер болсақ, екінші орынды Лондондағы Британ кітапханасы алады, оның қоры көп түспеген: 150 миллион дана.              Үшінші орынды 53 миллион дана қормен Нью-Йорктың көпшілік кітапханасы алады.  Айтпақшы, оған жыл сайын рекордтық саны - 18 миллион оқырман келеді.

Дайындаған - Бақыт СЫДЫҚОВА