Тікелей эфир
Тікелей эфир
МАҢЫЗДЫ
  • Фотогалерея
  • 27 Тамыз, 2022

Шетен

Шетен (лат. Sórbus) - 200-ден астам түрді біріктіретін қызғылтгүлділер тұқымдасының (Rosaceae) жапырақты бұталар немесе ағаштар тұқымдасы.

Алматыдағы Бас ботаникалық бақта шетеннің бес түрі өседі. Алғашқы отырғызу жұмыстары 1953 жылдан басталады. Тұқым делектус алмасу нәтижесінде алынды.

«Sórbus» тұқымының ғылыми атауы кельт тілінен шыққан, аудармада «ащы, тарт» дегенді білдіреді, бұл жидектердің дәміне байланысты.

Шетеннің жаңа піскен жемістері улы және ащы дәмі бар, бірақ алғашқы аяздар олардағы ащы және улы заттардың жойылуына әкеледі, сондықтан мұздатылған шетен тәтті дәмге ие болады және әбден жеуге жарамды болады.

Шетен жидектері қоректік заттардың нағыз қоймасы болып табылады. 100 г жемісте 81 г дейін С витамині, сонымен қатар В1, В2, В9, А, РР дәрумендері, токоферол, β-каротин бар.

Ежелгі Ресейде тау күлі «құсшы» деп аталды. Құстар шетен жидектерін жейді, сондықтан адамдар оларды жем ретінде пайдаланды. Айтпақшы, құстар шөгінділері арқылы шетен тұқымдарының негізгі таратушылары болып табылады.

Шетен - тармақталған тамыр жүйесі бар ерекше ағаш, ол ағаштың әр түрлі ендіктерде, мәңгі тоңға дейін өсуіне мүмкіндік береді (ол -50 дейін аязға шыдайды). Климаты жұмсақ жерлерде шетен 15 метр биіктікке жетуі мүмкін, ал суық жерде - 50 сантиметрден аспайды.

Фото: Досжан Балабекұлы / Қазақ газеттері

8324 рет

көрсетілді

0

пікір

Біздің Telegram каналына жазылыңыз

алдымен сізді қызықтыратын барлық жаңалықтарды біліңіз