Тікелей эфир
Тікелей эфир
МАҢЫЗДЫ
  • Біздің сұхбат
  • 10 Ақпан, 2015

Айдос Сарым: Қазақстанның заңнамасы ақпараттық қауіп-қатерден қорғауға пәрменсіз

Сарым1-300x192Еліміздегі процестерге көз жүгіртсек, масс-медиа қарқынды дамып, жаһандық үдерістермен қатар жүріп жатыр. Сондықтан отандық БАҚ-тың дамуының бағытын айқындап, концепция жасау  күн тәртібінен туындап отырған қажеттілік. Осы орайда, әлеуметтік медиа арқылы Қазақстанның қоғамдың ойына әсер етіп жүрген белгілі саясаттанушы Айдос Сарыммен ақпараттық қауіпсіздік мәселесін талқылаудың орайы түскен еді. «Ақпарат – идеялар ағыны. Ал, біздің елге жат пиғылдағы идеяларға тек иммунитетті идеямен ғана тойтарыс беруге болады. Және бір күннің шаруасы емес. Бір ақпаратты теріске шығару үшін кейде ондаған жылдар қажет болады», – деді саясаттанушы Айдос Сарым. Қазақтілді ақпараттық кеңістік идеяларға тойтарыс бере алатын деңгейде ме?  – Қазіргі таңда Қазақстанның ақпарат­тық қауіпсіздігі мәселесі жиі көтеріліп жүр. Неліктен?  – Бүгінгі қолданыста жүрген ақпарат  туралы  заңнама,  оның  ішіндегі  ақпараттық қауіпсіздік мәселесі  90 жылдардың  нарығына бейімделген болатын. Сол кездің түсінігі мен жағдайына сай  жасалған еді. Бірақ, ол кезде интернет кең таралмаған еді және бүгінгідей ақпараттық соғыс, текетірес деген мәселелер жоқ болатын. Одан бергі уақыт ішінде Қазақстанның ақпарат нарығында үлкен өзгерістер болып  жатыр. Қазіргі кезде ақпарат қоғамға әсер ететін үлкен күшке айналып отыр. Әйтсе де, қазіргі ақпараттық текетірестер жүріп жатқан кезеңде елімізге шетелдік ақпараттың ықпалының  жүруіне көз жұма қарауға болмас. Сондықтан,  қазіргі  уақыт талабына сай  тың  идеялар мен концепциялар керек. Қазіргі көрші елдердегі саяси мәселелер ақ­парат нарығында жаңа қауіп-қатерді туындатып отыр.  Себебі,  бүгінгі Ресейдің ресми телеарналары жүргізіп  отырған саясат біздің  ұлттық мүддемізге қайшы келуде. Мәселен, қазақ мемлекетін жоқ­қа шығаруы т.б. Мұн­дай ақпараттық шабуылдан қалай қор­ға­нуымыз керек деген  сұрақ туындауы заңдылық. Өкінішке орай,  біздің ақпаратқа жауапты ішкі құрылымдар жауып тас­тау, тыйым салу секілді әрекеттерден ары аса алмай отыр. Мәселен,  Қазақстанға қарсы пікір жариялаған «Медуза» деген  ресейлік сайтқа Қазақстан оқырмандары кіре алмайтындай тосқауыл қойды. Бірақ, ол сайтты қараудың өзге жолдары да бар. Яғни,  ақпараттық қауіпсіздікті осындай жолмен қамтамасыз ету деген бос сөз. Мұндай  жабу, тосқауыл қою деген саясат еш нәтиже бермейді.  Ол бүгінгі тыныштық үшін керек болуы мүмкін. – Ақпараттық кеңістіктегі "иммуни­тетті" қалай қалыптастыруға болады?  – Ақпарат – идеялар ағыны. Ал, біздің елге жат пиғылдағы идеяларға тек идеямен ғана тойтарыс беруге болады. Ол бір күннің шаруасы емес. Бір ақпаратты теріске шығару үшін кейде ондаған жылдар қажет болады. Мысалы, Қазақстанда шекара болмаған деген ақпаратты жоққа шығару үшін том-том кітап жазып, кино түсіріп, талай мақала жазылуы керек шығар. Және бұл нәрсе қазақтың өзін өзі жұбатқанын көрсететін секілді. Қазіргі кезде Ресейдің  ақпарат нарығына: телеарналарына шығып, баспасөзінде жарияланып жүрген тарихшысы, саясаткері бар ма?  Жұбатудың мұндай жолын шетелдіктердің былай қойғанда, өз ішіміздегі өзге ұлттар және  басқалар оны тыңдап, көріп  жатқан жоқ. Анджей Вайда деген поляктың әйгілі режиссері: «Тарихи жады мен сана, тарихи оқиғалар  тек қана сол туралы тың кинолар түсірілген кезде ғана қоғамдық пікірге айналады» деген. Бізде соңғы 10-12 жылда құбылыс болар қандай кино түсірдік?  Осы тұрғыда бізде тиянақты жұмыс жасалған жоқ. – Ақпараттық кеңістікте БАҚ арасында идеологиялық бірлік бар ма?  – Қазақстанның ақпараттық кеңістігі  орыстілді және қазақтілді дискурсқа бөлініп отыр. Ал, осы екі әлемге қалай тия­­­нақты, идеологиялық өнім бере аламыз? Біздің қоғамның үлкен бөлігінің санасын, ойлау жүйесін қалыптастырып  отырған орыс әлемі, яғни, Ресей телеарналары, интернет-сайттары. Бұл процесс қаншалықты дұрыс?! Егер, ресейлік ақпараттың ағыны  осылай  жүре  беретін  болса, онда біздің телеарналарды Омбы, Орынбор, Томск жаққа  қосып,  тепе-теңдік принципіне  көшу керек.  Қандай болса да,  еліміздегі 22 телеарнаны Ресейдің кабельдік жүйесіне  енгізуіміз керек. – Бірақ,  бұл жайт, ресейлік кабельді арналарға шек қою еларалық текетірестік туындатпайды ма?  – Мұнда тек ұстанымның мәселесі ғана  тұр. Осыны дұрыс жеткізе алсақ  болды.  Ақпараттық қауіпсіздік немесе  ақпараттық кеңістікті қорғау дегеніміз  шетелдік БАҚ-ты өшіріп тастау деген сөз емес. Ал, оның салдары қандай бо­ла­тыны, неге апаратынын алдымен ой­лану керек. Егер, осындай ойланбаған, жүйе­ленбеген саясатқа барып, ақпарат мәселесі қоғамдық ушықтыратын болса,  бұл  қазіргі  қазақ элитасы үшін кешірілмес күнә болар еді. Біздің елде шетелдік ақ­па­­раттардың үлес-салмағы әр түрлі. Ақ­параттық кеңіс­тікте тепе-теңдік жоқ. Мәселен, қырғыздың, өзбектің телеарналарын көре ал­маймыз. Қытайдағы Шың­жанның өзінде үш қазақ телеарнасы бар. Неге солар­ды қарамасқа? Мүмкін, тың ақпарат, жақсы идеялар бар шығар?! Тағы бір мәселе, ақпараттық тәуелсіздік деген кезде «символдық»  ұғымдарды ұмытпауымыз керек. Мәселен, бірер жыл бұрын басталып, тыйылып қалған  латын әліпбиі мәселесі қайтадан алға шығуы керек. Өйткені, әліпбиді ауыстыру ұлт тағдырына әсер ететін құбылыс. Әрине, бұл қадамға жақсы дайындықпен бару керек. Оның  салдары әр түрлі болуы да мүмкін. Бірақ, егер тәуелсіз ұлт боламыз десек, осы мәселені қайта көтеруіміз қажет. Бұл  қадам болашақ ұрпақтың  ақпараттық тұрғыда тәуелсіз болуы үшін жасалған үлкен қадам болар еді. Латын қарпіне көшуді кейбіреулер Ресейдің ақпаратына қарсылық деп қабылдайды. Латын қарпінің мәселесі  тек қазақ тіліне қатысты. Ақпараттық тәуелсіздікке жасаған ең үлкен қадам осы болмақ. Себе­бі, болашақ ұрпақ бүгінгі орыс әлемінен алыстайды. Тоқ етерін айтқанда, бүгінгі күннің ақпараттық заңнамасы  қазіргі кезеңнің ақпараттық қауіп-қатерінен қорғауға пәрменсіз. Қазіргі міндет, біздің ақпараттық кеңістікті болашақ үшін дайындау. – Өзіңізге белгілі, ақпараттық кеңістік технологиялық тұрғыда үлкен әлем. Осы ақпараттық кеңістікті сыртқы күштердің әсерінен қорғау үшін қандай қадамдарға бару керек?  – Қазақстанда арнайы ақпараттық тұрғыдан қауіпсіздікпен қамтамасыз ету саласында мықты мамандар жоқтың қасы. Соңғы кездегі жүріп жатқан әлемдегі саяси қайшылықтар біздің саяси доктриналарымызды қайта қарап, жазып шығуға мәжбүрлеп отыр. Сәйкесінше, ХХІ ғасырдағы ақпараттық дәуірдегі, интернет заманындағы техногендік және  технологиялық қауіптерге дайын болатын жаңа мүмкіндіктер мен кәсіби мамандарды дайындау керек.  Яғни, біздің әскердің белгілі бір бөлігі ақпараттық шпионаж, ақпараттық шабуыл, вирустар, ақпараттық жүйелерді қорғау т.б.  төтеп бере  алатындай  күш керек. Сарапшылардың пікірінше,  Қазақстанның ақпараттық кеңістігін түгелімен жаулап алу үшін дайындалған 50-60 маманмен, 40-60 млн. АҚШ Доллары көлемінде қаражат жеткілікті. Біздегі ақпараттық жүйелер,  ұялы операторлар және т.б. жүйелерді құрту үшін жоғарыда айтылған күш жетіп жатыр. Мұндай ресурс көршілеріміздің екі-үшеуінде бар. Бір Қытайдың өзінде мыңдаған маман ақпараттық шабуыл, кибершабуылға дайындалып отыр. Сондықтан, ақпараттық қауіпсіздік саласына салғырт қарауға болмайды. Ендеше, біздің ақпараттық кеңістікке, қауіпсіздікке жауап беретін заңнама, сыртқы саяси доктрина және  ұлттық қауіпсіздік мәселелерін қайта сараптап, қамтылмай қалған тұстарын қайта қарап,  толықтыру керек. – Біздің елдегі ақпараттық кеңістікке шетелдік ақпарат ағынының  толассыз келуі Қазақстан ақпарат саласының әлсіздігін болмаса сұранысқа ие еместігін көрсетпей ме?  – Жоғарыда айтып өткенімдей,  шетелдік телеарналарды жауып тастау арқылы біз ақпараттық қауіпсіздік мәселесін шеше алмаймыз. Ол үшін  біздің өзіміздің БАҚ-дары бәсекеге қабілетті, сапасы жоғары болуы керек. Менің түсінігімде, Қазақстандағы телеарналар бір-бірімен ешқандай бәсекеге түспейді, қоғамның назары үшін жұмыс істейтіндері кемде-кем. Телеарналар өз функциясы, яғни қоғам үшін қызмет ету керектерін ұмытпаулары тиіс. Әрине,ол  үшін сөз бостандығы, ашық, плюралистік ұстаным керек екені тағы белгілі. Сондықтан, ақпараттық кеңістігімізге еркіндік беру керек. Және өзіміздің санамызды үйрету қажет. Бізде инновация керек деп жатыр. Бірақ, инновация демократиясы әлсіз, тұйық елде дамымайды. Ол тек бәсекелестік қайнап тұрған жерде ғана инновация болады. Біздегі БАҚ-та қайнап жатқан идея, қызып жатқан тірі процесс жоқ. Қайта қитұрқы пікір айтатындарды жолатпауға тырысады. Қаратізім саясаты айналып келгенде қоғамды тұйықтай түседі.  Ақпараттық саясат дегеніміз өз заңдылықтары мен қай­шы­лықтары бар саясат болуы керек. Олай болмаса ақпараттық тәуелсіздікке қол жет­кіземіз  деу бос әурешілік. – Ақпараттық қауіпсіздік мәселесі туралы билік не деп жатыр? Халық  қалау­лылары бұл туралы қандай пікірде?  – Соңғы уақытта ақпараттық қауіпсіздік мәселесі жиі айтылып  жүр. Әсіресе,  шетелге кетіп жатқан, сепаратистік, террористік бағытты ұстанғандар өзге ақпарат ықпалында кеткендер. Бұл мәселе Парламентте қойылып жүр. Менің ойымша, ол бірнеше сатылы парламенттік тыңдауларда талқылануы тиіс. Бұл әдеттегі үкімет сағаты мамандар өз ойын айтып, яғни қарама-қайшы пікір айтылса да, осы мәселені төтесінен қойып,  үлкен жиын жасау керек сияқты. Бәрін егжей-тегжейлі, ашық түрде тал­қылау керек. Әлемде бірде-бір ел өзінің ақпа­раттық кеңістігін өзге елдің құзырына беріп қоймаған. Біздің елдің ақпараттық кеңістігі «феномен». Қанша жерден одақтас болсақ та, біздің елдің өзіндік ерекшелігі, мақсат-мүддесі, өз ішкі мәселелері бар. Бүгінгі ақпараттық кеңістіктегі кейбір мәселелер қазақ қоғамын тітіркендіріп, оның наразылығын тудыруда. Егер, ресейлік ақпарат легін тоқтатын болсақ, елдегі орыс азшылығының наразы­лығын тудыратыны тағы рас. Сондықтан, мәселенің басын ашып алу керек. Біздің елде орыстілді аудиторияға бір идеология, қазақтілді аудиторияға өзге идеология жүр­гізіп жатыр. Осының салдарынан елдегі шынайы саясат жоғалып кетеді. Мем­лекет те үлкен механикалық аппарат се­кілді, оның басқарушы тетігі бір ғана бұй­­­рықты орындайды. Бұл да сол секілді  жағдай. Сондықтан, ондағы ақпарат та бір­жақты, бір пайымнан туындаған ақпарат болуы керек. – Еліміздің ішкі тұтастығын нұқсан келтіріп, іріткі салатын ақпаратты та­ра­тушыларға қалай тосқауыл қоюға болады. Мәселен, Қазақстан туралы нега­тивті пікір айтып жүрген Тайшыбеков секілділердің тірлігіне қалай қарсы тұра аламыз?  – Бұл  жағдайда екі жол бар. Біріншісі, сол Тайшыбековтың әрекетін біздің  Қылмыстық кодекс бойынша тексеріп қарайтын бол­са, ішінде заңға томпақ келетін талай  тұс­­тары бар. Жақында ғана мемлекеттік про­ку­ратура арнайы сепаратизмге қатысты мәлімдеме жасады. Осыған қарамастан, Тай­шыбеков азаматтарды ашықтан ашық Домбасқа барып, соғысуға шақырған  болатын. Енді заң бойынша,  Қазақстан азаматтарын мұндай соғыстарға үгіттейтіндер он жылға дейін сотталуы мүмкін. Мемлекетке, оның тұтастығына, егемендігіне қайшы, ұлтараздық наразылықты тудыру секілді мәселелер бойынша Қылмыстық кодекстің бірнеше баптары бар. Менің ойымша, мұндай іріткі салушыларды жазаға тарту саяси мәселелерге еш әсер етпейтін жағдай. Екінші жолы, ел азаматтарының 90 жылдары қолданған бейресми саясаты.  Мұндай елде іріткі тудырушыларды елге сыйдырмай, ығыстырып шығару. Қазір шетелдерде Қазақстанға қарсы саясат жүр­гі­зіп жатқандар сол тоқсаныншы жылдары елден аластатылғандар. Бұл сол кездегі билік­­тегілердің, құқық қорғау органдарының  бейресми саясат еді. Дәл қазір бұл саясатты жүзеге асыруға толық мүмкіндіктер бар. Егер, Қа­зақстанды мойындамайтындар болса,  жолы ашық. Бұл әлемде қолданылып жатқан жаза. Мемлекеттің саясатына,  заңына том­пақ келетін идея айтқаны үшін жазаға тартылу заңды процесс. – Біздің ақпараттық кеңістіктің әлсіздігі жат пиғылдағылар оңтайлы пайдаланып отырған секілді…  – Сөзсіз! Себебі, дін жолына түсіп, Си­риядан бірақ шыққандары сол жақтың ақпаратын сіңіргендер, ал, солтүстіктегілер Ресей-Украина конфликтісінде Ресейдің не Украинаның позициясын жақтайтындар бар.  Бірақ, Қазақстан тарапы бұған нақты ұстанымы, яғни, өтіп жатқан соғыстың Қазақстанға қатысы жоқ екені және оны біздің ешқайсысын қолдамайтынымыз ақпараттық салада да орын алуы керек.  Егер, қазақтілді БАҚ антиресейлік бағытты  ұстанса, орыстілді  басылымдар ашықтан ашық антиукраиндық саясатын жақтап отыр. Бірақ, екеуі де Қазақстан азаматтары және  бір  қоғамда  өмір  сүріп отыр.  Біздің елдегі қазақтілді және орыстілді БАҚ осы кезге дейін мемлекеттік тіл, ұлттық саясат және осы екеуінің төңірегінде туындайтын мәселелер бойынша  айтысатын. Қазір осындай мәселелер саны артып келе  жатыр. Және  белгілі бір уақыт өткеннен кейін  бұл текетіреске айналуы мүмкін. – Келесі жылы бірқатар БАҚ  жекеше­лендіріледі деген сөз бар. Биылдың өзінде кейбір басылымдар қысқарып, веб нұс­қаға көшірілді. Бұл процесс еліміздегі ақ­­параттық кеңістікке қалай ықпал етуі мүмкін?  – Соңғы жиырма  жылдың ішінде Қа­зақстандағы баспасөз бен баспа нарығы ешуақытта нарық заңдарына бағынып көр­ген емес. Олар субсидия мен нұсқамаға қарап отыр. Қазақтілді басы­лымдардың біразы мемлекетке қарайды.  Ертең шынайы нарық жағдайына жіберетін болсақ, нарық сынына  өткені ғана  қалады.  Қазір сапалы мазмұны, рейтингісі жоғары, таралымы үлкен басылым некен-саяқ. Егер, келесі жылы біраз басылым жекешеленіп, нарық жолына түсетін болса, бәсекелестік пайда болуы ықтимал. Әрине, өзіміздің әріп­тестер болғандықтан, бір жағынан қыс­қаруы өкінішті. Бірақ, бізге шынайы нарық жетпей отыр. Қай басылым қызық, оқыр­маны көп, журналистері мықты болса, сол басылым ғана ақпараттық кеңістікте қалар еді. – Басылымдардың интернет нұсқаға көшірілуі аймақтардағы ағайын үшін қолжетімді ме?   – Қазір мынадай үрдіс қалыптасып отыр. Басылымдардың интернет нұсқаларының болуы аймақтардағы оқырмандардың газет-журналдарға жазылуға деген ынтасын құртып отыр. Жақсы материалдарды интернеттен оқып  алатын күн туды. Шетелдерде арнайы жазылу деген ұғым жоқ. Күнделікті басылымдарды дүңгіршектерден алып оқи­ды. Тіпті, кейбір мемлекеттерде күніне екі рет басылатын газеттер де бар. Біздің еліміздің аумағы үлкен болғандықтан, мүмкін ауылды жерлерге жеткізіп беру әлі керек шығар. Екінші жағынан ауыл үшін интернет тегін болғаны дұрыс секілді. Тағы бір мәселе, егер газет-журнал шынымен қызықты болса, оқырман өзі келіп сатып алатын жағдайға жеткізу керек. Бізде көп жағдайда дүңгіршектерден бума-бума болып қайтып жатады. Ол үшін әрине, ең алдымен қызықтың материалдар жариялау қажет. Бұл нарыққа тәуелденуге апарады, ал, нарыққа тәуел­ділік ізденіске, ізденіс бәсекеге апарады. Бәсеке тың тақырыптарға алып келеді. Шынын айту керек, бүгін халықты ұйық­тататын, жақсы сөз айтатын заман емес. Керісінше, халықты оятатын, тыным  бермейтін ақпарат заманы. Егер, біз осыны философиялық, психологиялық тұр­ғыда дұрыс жүзеге асыра алмайтын болсақ,  ақпараттық нарығымыз дамымайды. Анығы осы. Бүгінгі қазақ редакцияларында мүлгу бар. Редакциялардағы ішкі жемқорлық қазақ ақпараттық кеңістігінің әлеуетін тарылтады, дамуға шек қояды. Мұндай нәрселерді көріп отырған  журналистің ізденуге де зауқы соқпайды. Сондықтан, мемлекеттің ішкі ақ­параттық қауіпсіздігі туралы айтқан кезде жекелеген редакция ішіндегі олқылықтарды айтпаса тағы  болмайды. – Кейбір сарапшылар, Қазақстанның ақпараттық кеңістігі 20-30 жылдан кейін түгелімен қазақ тілінде болады деп болжауда. Сіздің ойыңыз қалай?  – Бұл болжамды біз 5-10 жыл бұрын айта бастағанбыз. Уақыт өзі соған келе жатыр. Қазір қазақтілді интернет кеңістігінің даму қарқыны күшті, оқырмандары сергек. Коммерциялық журналдар пайда болуда.  Біздің елде орыстілді басылымдар мен қазақтілді газет-журналдар бәсекеге түсіп отырған жоқ. Арасында екі тілді де меңгерген және екі әлемді байланыс­тырып  отырған аз ғана топ бар. Бірақ, екі дискурстың өз ақпараты, мамандары бар. Бірақ, бір өкініштісі, біздегі жарнама нарығы тек орыстілді арнаға жұ­мыс істейді. Жыл басында елдегі қар­жылық сауаттылықты анықтау үшін әлеу­меттік зерттеу жүргізілді. Қа­ра­пайым қаржы мәселесіне  байланысты  сұрақтар қойылды. Сонда, оңтүстік ай­мақ­тар: Маңғыстау, Қызылорда, Шымкент өңір­лерінде қойылған сұрақтарға жауап беру­шілердің саны 5 пайызға жақын. Бұл ел­дегі нарықтың бәрібір орыстілді кеңістікке кетіп қалатынын көрсетсе керек. Жарнама нарығында, жарнаманы өлшеуші нарықта да бәсекелестік пайда болуы керек. – Ақпараттық кеңістіктегі про­пор­ционалдық туралы айтып берсеңіз.  Мәсе­лен, телекөрсетілімдердегі қазақ жә­не орыс тілдері 50/50. Ел­дегі медиакомпанияларды шетелдіктер тек 20% ғана иемдене алады. Бірақ, осы пропорционалдық қаншалықты сақ­талып  отыр?  – Бұл  тепе-теңдіктің сақталмауы біз­дің мемлекеттің олқылығы, қателігі деп есептеймін. Біздің прокуратура, Ақпарат министрлігінің назарда ұстап отыратын бірден бір мәселесі 50/50 сақталуы. Телеарналар қазақтілді аудитортияға бағытталғанмен, орыстілді азшылықты да жоғалтқысы келмейді. Қазір телеарналардың қазақтілді телеаудитория, әсіресе, жастарға деген қызығушылығы жоғары. Қоғамда байқала бермейтін тенденциялар көп. Бірақ, тепе-теңдіктің бұзылуы субъективті факторлерге: телеарналардың менеджерлеріне, басшылығына келіп тіреледі. Егер,  олар­дың соңғы 10-15 жылда ауыспағанын ес­ке­ретін болсақ, олар өздеріне үйреншікті тә­сілдермен, түсінікті тілде саясат жүргіз­гісі келеді. Екіншіден, телеарналар арасындағы шынайы бәсекелестіктің жоқтығы олардың аудиториясын құралдардың қисықтығы осындай қисық нарық тудырып отыр. Менің ойымша, 50/50 деген тепе-теңдікті ешбір арна сақтап отырған жоқ. Бұл осы  көрсеткішке сайма-сай болсын дегенді білдірмейді. Бұдан жоғары не төмен болуы мүмкін. Бірақ, біздің телеарна басшыларына ұғындыра алмай жүргеніміз қазақ тілінде ең кем дегенді 50%  көрсетілім сақталуы керек. Яғни, 50 пайыздан төмен болмау керек. 60-70 пайыз болуы керек. Себебі, Қазақстанның 70 пайызы қазақтар. – Сөзіңіз аузыңызда, қазақтың саны 70 пайызды құрайды, неге телеарналардағы тілдік тепе-теңдікті 70/30 деп заңмен бекіт­песке?! – Қазіргі таңда заңи тұрғыдан белсен­ділік танытудың қажеті жоқ шығар. Бейресми нарық саясаты болады. Егер, еліміздегі бүкіл телеарналардың қазақ тілінде сайратып қоятын болсақ, қазақстандық аудиторияның назары бірден орыстілді арналарға кетіп қалуы мүмкін. Оларды жоғалтып алуымызға болмайды. Шығар бір жол, орыс тілінде болса да,  өзегі қазақша, қазақы мәдениетке сай айтылатын дүниелер болуы керек. Бұл ойды жүзеге асыруға болады. Себебі, біздегі телеарналар мемлекетке бағынады. Және басшылықтары мемлекеттен келетін сигналға өте сергек қарайтын адамдар. Ай­­налып келгенде, ақпарат саласындағы  дис­пропорциялар, олқылықтар, кемшіліктер биліктің рейтингіне кері әсер етіп жатыр. Сон­дықтан, ақпараттың сауатты болуы билік үшін де маңызды болуы керек. – Әңгімемізді түйіндей келе, ақпа­раттық қауіпсіздікті қалай қамтамасыз ете аламыз?  – Әлемдегі соңғы тенденцияларға сай ақпа­раттық соғысты кім жеңе алады, жеңіс те, ықпал да, қоғамдық пікір со­ның жағында болып  отыр. Жаңа дәуірдің соғысы қиян-кескі соғыс емес, жойқын қару мен белгілі бір топтың арасындағы  қақтығыс. «Гибридтік соғыс» деген жаңа термин пайда болуда. Оны ескеретін болсақ, біріншіден, біздің ақпаратымыз өзіміздің нарығымызды түгелдей қамтамасыз ете алатын нарық болуы керек. Сондықтан, ақпараттық кеңістігімізді нығай­­тамыз десек, біріншіден, отандық ақпарат өз нарығымыз бен ішкі сұранысты түгелдей қамтамасыз ету керек. Екіншіден, әлемге шыға алатын деңгейге көтерілуі ауадай қажет. Біздің журналистер, ғалымдар, қоғамдық белсенділер әлемдік нарыққа шыға білуі тиіс. Сонда ғана, біз ақпараттық тұрғыдан әлемге жақындай түсеміз. Шетел­дің аудиторияның Қазақстан туралы оң көзқарасын қалыптастыруға күш салуымыз керек. «Қазақстан» дегенде Ауғанстан, Пә­кістан секілді дамуы шектелген ел емес, спорты, мәдениеті дамыған ел деп қарап, болашақта үлкен алпауыт елдер бізге ара  түсуі мүмкін. Әлеммен  байланыс күшейген кезде, сол елдердің қоғамдық пікірі біздік жақ­қа шығуы ықтимал. – Әңгімеңізге рахмет! Сұхбаттасқан Жания Әбдібек.

1357 рет

көрсетілді

0

пікір

Біздің Telegram каналына жазылыңыз

алдымен сізді қызықтыратын барлық жаңалықтарды біліңіз