• УЙҒУР АВАЗИ
• 09 Шілде, 2010

96 яштиму отақ отап, бағдин чиқмайду

Вәтәнни — Ана Вәтинимиз, жутни — Ана жутимиз, тилимизни Ана тилимиз, дәп алаһидә бир пәхирлиниш вә һаяҗанлиниш илкидә ейтиш арқилиқ аниға қияс қилидиғанлиғимиз һәммигә аян. Сәвәви, анидәк улуқ, меһриван, көйүмчан, ғәмгүзар инсан аләмдә йоқ. Ана бала үчүн отқиму кириду, суғиму чүшиду. Анилар билән өйлиримиз йоруқ, жутлиримиз бәрикәтлик. Әйнә шундақ қанчә мәдһийилисә әрзийдиған аниларниң бири наһийәмизниң Чоң Ақсу йезисида истиқамәт қиливатқан Майминәм Сасиқовадур. Уни чоңақсулуқлар «Жут аниси» дәп бәкму қәдир тутиду.

Майминәм ана 1914-жили мошу қойни кәң, йери мунбәт, адәмлири меһмандост жутта туғулған. Ата-аниси чарвичилиқ билән шуғуллинип, аилисини асратти. У қишта қишлақта, язда яйлақта ата-анисини әгишип өсти. Ишқа әтигән арилишип, тавланди. 13-14 яшлиридин башлап сеғинчи болған у кейинирәк егиликниң һәр хил саһалирида әмгәк қилди. Ишләмчан қиз һәмминиң көзигә чүшүп, пат-патла егилик рәһбәрлириниң алқишиға еришәтти, башқиларға үлгә-ибрәт сүпитидә көрситиләтти.

1933-жили әйнә шу әмгәк илғариниң колхозда ихтисатчи болуп ишләйдиған Нәзәрсопи исимлиқ жигит билән юлтузи яришип, турмуш қуриду. Бирақ у аилилик болғандин кейинму өйдә қол қоштирип, тәйярға һәйяр болуп олтарғини йоқ. Йәнила шу етиз-ериқтики баш-айиғи йоқ оқәтләрниң бешида турди.

Шундақ күнләрниң биридә дунияни зил-зилигә селип, Улуқ Вәтән уруши башлинип кәтти. Йолдиши Нәзәрсопи дәсләпкиләрдин болуп җәң мәйданиға атланди. Бир аз вақит өтүп, сөйүмлүк җүптиниң Сталинград мәйданидики қирғин җәңләрниң биридә қәһриманларчә қаза болғанлиғи тоғрилиқ «қара хәт» алиду. Шундақла Җамалдин, Авдун вә Әлахун исимлиқ үч инисиниңму қанлиқ мәйданда һалак болғанлиғи һәққидә шум хәвәр келиду. Бу қайғу-һәсрәт Майминәмни гаңгиритип қойсиму, ирадисини сундуралмиди. Әксичә, дүшмәнгә нисбәтән ғәзәп-нәприти техиму күчәйгән у белини чиң бағлап, күндүзи етиз-ериқта кәтмән чапса, кечилири шам чирақ йоруғида олтирип, мәйдандикиләргә чапан тикип, пәләй, пайпақ тоқиди. Қишта болса, тағдин ешәк вә өкүзләрдә отун тошиди. Йолдишидин ялдама болуп қалған үч пәрзәнди соғда дүгдәришип өйдә қалатти.

Майминәм Сасиқова уруштин кейин йезида һесапчи болуп әмгәк қилди. Өткән әсирниң иккинчи йериминиң башлирида 15 яшлиқ иниси Замандин билән биллә колхозниң бир қора қойини илкигә елип, қишниң қәһәрлик соғиға, язниң аптивиға көнүкүп, қой бақти. Һөрмәтлик дәм елишқа чиққичә бу кәсипни балилири Абдуллин, Смолин билән давамлаштурди.

Һаят әндила бир қинға чүшкәндәк қиливеди, тәғдир анини йәнила дәрткә муптила қилди. Өз мәзгилидә җумһурийәтлик «Коммунизм туғи» (һазирқи «Уйғур авази») гезитиниң редакциясидә бөлүм башлиғи, баш муһәррирниң орунбасари, андин сәккиз жил җәриянида баш муһәррир болуп хизмәт қилған тунҗа оғли, көрнәклик журналист Турдахун Нәзәровтин бемәзгил айрилип қалди. Яш чоң болғанда бу зәрбә униңға оңай тәгмигәнлиги талашсиз.

Һаяти давамида 5 бала тепип, қатарға қошқан Майминәм ана һазир 96 яшта. 21 нәврә, 44 чәврә вә 3 қәвриси билән өйләр базар, һойлилар гәвҗүм. Нураний ана кәнҗә оғли Турсун вә меһриван келини Гүлҗаһан билән биллә туруп, қерилиқниң гәштини сүрмәктә.

Пәрзәнтлири — миннәтдар әвлади мошу йеқинда Майминәм аниниң туғулған күнини чоң дағдуға илкидә өткүзүп бәрди. Улуғвар ана олтарған тәхтни төрт нәвриси көтирип мәйрәмлик дәстихан әтрапиға жиғилған чоң-кичик меһманларниң алдиға елип чиққанда, һаяҗанлиқтин тәврәнгән қәлб сезимлири гүлдүрас чаваклар садаси сүпитидә яңрап, әтрапни зил-зилигә кәлтүрди. Мәзкүр сәнәдә қериндашлири Айимхан, Иманхан, Хеличәм, Ғәйрәт, Тохтасун, Мухтәр, пәрзәнтлири Абдуллин, Смолин, Турсун, Һелимәм, келинлири Анархан, Гүсүмхан, Гүлвархан, Гүлҗаһан, күйоғли Һетахун аниниң намиға иллиқ гәплирини, жүрәк сөзлирини изһар қилди. Түркиядә аилиси билән истиқамәт қиливатқан нәвриси Назирәмму момисиниң бу тәвәррүк тойиға үлгирип йетип кәпту. Өзи чоң қилған сөйүмлүк чәврилириниң йәнә бири Фарух бу күни Туран  университетини муваппәқийәтлик тамамлап, қолиға диплом елип, момисиға чоң соға тәйярлапту. Һойлиға чоң-кичик әвлади тошуп кәтти. Һәммисиниң беши көккә йәтти...

Ана һеликәм тетик вә тимән. Өзи еғизидин чүшәрмәйдиған сөйүмлүк келининиң ейтишиға қариғанда, үгәнгән адитигә беқип, һелиғичә көктат отап, бағдин чиқишқа алдиримайдиған охшайду. Өйдики йеник ишларғиму ярдәм қолини суниду. У яки бу тоғрилиқ мәслиһәтлирини берип туриду.

— Узақ яшашниң сири җисманий әмгәктә, турақлиқ һәрикәт қилишта, еринмәсликтә, — дәйду нураний ана соалимизға җававән күлүмсирәп.

Өз новитидә бизму Майминәм аниға сағлам саламәтлик, узақ өмүр, бәхитлик қерилиқ тиләймиз.

Нурмәһәммәт ИХАЗОВ.

Уйғур наһийәси.