• Білім & ғылым
• 18 Сәуір, 2020

Карантинде қашықтықтан оқыту

Енгізілген төтенше жағдай азаматтардың әдеттегі өмір салтын өзгертті. Білім беру жүйесінде айтарлықтай өзгерістер болды. Коронавирустың таралуын болдырмау мақсатында 16 наурыздан бастап Қазақстанның барлық университеттері мен колледждері онлайн режимде оқытуға көшті. Алматы технологиялық университетінің ректоры Талғат Құралбекұлы Құлажанов бұл процесстің қалай жүретіні және студенттердің қашықтықтан оқыту процесінде қандай қиындықтарға тап болғандығы туралы әңгімелеп берді. Қашықтан оқытуға мәжбүрлі ауысу сіз үшін күтпеген жағдай болды ма? Күндізгі бөлімде оқитын студенттер, магистранттар, докторанттар мен технологиялық және экономикалық колледж студенттеріне арналған онлайн-білімге мәжбүрлі көшу туралы айтатын болсақ, бізде ешқандай қиындық болған жоқ. Біз қашықтықтан оқытуды 2014 жылдан бері жүргізіп келеміз. Біздің университет жұмысындағы басым бағыттардың бірі - ақпаратты беру үшін қолданылатын ақпараттық технологияларды және оқу процесін ұйымдастырудың жеңілдетілген құрылымын қолдану. Қашықтықтан оқытуды университеттің білім беру платформалары қамтамасыз етеді, мысалы: оқытушылар құрамының ашық онлайн-курстары, live.atu.kz, емтихан кезінде бейнені және бет-әлпетті тануды қамтамасыз ететін open.atu.kz, яғни, сандық білім беру ресурстарын, ғылыми кітапхананың электрондық ресурстарын қамтитын moodle.atu.kz. Университет әкімшілігі мен білім беруді басқару жүйесі Университеттің ақпараттық-бағдарламалық пакетімен қамтамасыз етілген. Қашықтықтан оқытуды қамтамасыз ету мақсатында университеттің оқу ғимараттары мен жатақханаларында WI-FI желісі жаңартылды, Интернетке қосылу жылдамдығы 500 мб / с-ден 1000 мб / с дейін арттырылды. Қашықтықтан оқыту жағдайында студенттер мен оқытушылар құрамын барлық ақпаратпен хабардар ету үшін сайтта арнайы бөлім құрылды: «COVID-19 пандемиясындағы қашықтықтан оқыту» - https://atu.kz/main/covid-19. Егер пайдасы туралы айтатын болсақ, қашықтықтан оқытудың қандай артықшылықтары бар? Қашықтықтан оқытудың білім беру процесінің алгоритмі білім беру порталына оқу материалдарын орналастыруды, онлайн режимінде сабақтар өткізуді, студенттердің жеке жұмысын дербес жүргізуді, сөйлесу бойынша кеңестерді, тестілеу түріндегі аралық және қорытынды бақылауды қамтиды. Артықшылықтары туралы айтатын болсақ, біріншіден, қашықтықтан оқыту кез-келген уақытта және компьютер мен интернет бар кез-келген жерде оқуға мүмкіндік береді. Оқу жоспарына сәйкес материал оңай құрастырылады. Мұғалім мен студенттер арасындағы диалог бейнеконференция, топтық чаттар, презентациялар, тесттер, бейнероликтер арқылы жүзеге асырылады. Сонымен қатар, сабақты қайта-қайта қарау мүмкіндігі арқасында жоғары тиімділікке қол жеткізіледі. Бұл екінші. Үшіншіден, қашықтықтан оқыту ғылыми кітапханалардың электрондық ресурстарына кедергісіз қол жетімділікті қамтамасыз етеді. Вебинар плтформасын таңдағанда не нәрсеге сүйенесіз? Вебинарлар үшін біз ZOOM платформасын қолданамыз. «ZOOM» - бұл ыңғайлы функционалдығы бар қарапайым және интуитивті платформа. Нақты уақыттағы кері байланыс, практикалық және зертханалық сабақтар, дәрістер, презентациялар, суреттер, бейне және аудио материалдар, сауалнамалар арқылы онлайн-чат өткізуге мүмкіндік береді. Бұл платформаның маңызды қасиеттерінің бірі - бағдарламаның қауіпсіздігі, 100 адамға дейін аудиториямен қамту, коммерциялық қол жетімділік. Қашықтан оқыту мен нақты білімнің қандай ұқсастықтары мен айырмашылықтары бар? Тікелей байланыстағы ұқсастықты айтар ем. Айырмашылықтар туралы айтатын болсақ, оффлайн режимде студенттер топтарда, дәрістер мен семинарлар түрінде өтеді, студенттер оқытушымен тікелей «оқу - біріктіру - бақылау - нәтиже» сызбасы бойынша байланыс жасайды. Ал қашықтықтан оқыту білім берудің баламалы процесі бола отырып, өздігінен оқуға бейім болады. Сіздің ойыңызша қандай оқу түрі тиімдірек? Интернеттегі оқыту үшін тиімділік платформа мен жүйені таңдауға байланысты. Мысалы, бейне және аудио материалдарды пайдалану жалпы ақпаратты ұсынуды қарастырады. Әрбір пән үшін қашықтықтан оқытудың кез-келген түрін қолдануға болады, бұл процесті тиімді және аз монотонды етеді. Оқудың қай түрі - жеке немесе топтық – білім алушының өзі үшін әлдеқайда тиімді? Дұрыс ұйымдастырылғанда - топтық және жеке жұмыс бір-бірін толықтырады. Жұмыстың осы екі нысаны оңтайлы үйлесімділік қағидаты негізінде қолданылуы керек, яғни, оқытудың топтық, жеке және фронтальды түрлері. Кез-келген топтық жұмыста басқалардың жұмысын пассивті бақылап отыратын студенттер болмауы керек. Бұл міндетті тәуелсіз шешім қабылдау үшін тапсырмаларға енгізілгенде қол жеткізіледі. Сонымен қатар, мұғалім әр оқушының жеке қасиеттерін көрсетуге мүмкіндік беру үшін оның жеке ерекшеліктерін ескеруі керек. Оқушыларды оқуға қалай ынталандыру керек? Бұл сұрақ, әсіресе, топтық оқу форматында актуальды болып тұр. Менің ойымша, студентердің оқуға ынтасын арттырып, ғылымға қызығушылығын оятып, талантын аша білсе, нәтижесінде студенттердің үлгерімі артып, шабыттанады. Біздің оқытушылар тек өз пәніне қызығушылық танытып қана қоймай, сондай-ақ алған білімді іс жүзінде қолдануға үйретеді. Ол үшін интерактивті сабақтар өткізеді. Университетте жаңа электронды форматта білім алуға арналған материалдық-техникалық базасы бар. Бұл тегін ресурстар: оқу материалдары, цифрлық білім беру курстары, электрондық кітапхана, видео дәрістер, онлайн мастер-класстар және басқа білім алуға арналған құралдар. Қашықтықтан оқыту кезінде студенттер көбінесе қандай мәселелерге тап болады? Менің ойымша, қашықтықтан оқытудың басты проблемасы - шалғай ауылдардағы студенттердің Интернетке қол жетімсіздігі, ал кейбіреулерінде мүлдем компьютер жоқ. Карантин стипендияларға өзгерістер енгізді ме? Студенттерге стипендия уақытылы, тіпті төтенше жағдайда да беріледі. Университет Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінен қаржыландыру алғаннан кейін есептеу жүргізіледі. Адамзат пандемияны жеңгеннен кейін жоғары білім жүйесі қандай болады деп ойлайсыз? Коронавирус инфекциясы COVID-19 пандемиясының салдары жоғары білім жүйесіне әсер етпей қоймайды. Университеттің онлайн курстары, жоғары оқу орындарына онлайн режимінде қабылдау, протекторлық және басқаларды пайдалану ажырамас бөлігі болады. Бір сөзбен айтқанда, онлайн қызметтер, платформалар және сандық білім беру ресурстары жоғары білім жүйесінің бір бөлігі болып қала бермек.

Сұхбатты əзірлеген: Асхат Əбішев