• УЙҒУР АВАЗИ
• 17 Мамыр, 2010

«Берлинғичә баралмиғинимға ечинған едим»

Истипадики полковник Мунаждин ака Баратов Улуқ Вәтән уруши иштракчилириниң бири. У 1942-жили оттура мәктәпни тамамлиши биләнла армия сепигә чақиртилиду вә Алмутидики пиядә әскәрләр училищесида қисқа муддәтлик һәрбий тәлим алғандин кейин өз кәсипдашлири билән Сталинград фронтиға әвәтилиду.

— Бу чағда Алий баш қомандан Сталинниң «СССРниң тәғдири Сталинград фронтида һәл қилиниду» дегән мәзмундики буйруғи чиққан еди, шуңлашқиму қоманданлиқ барлиқ күч-қувәтни мошу йөнилишкә сәпәрвәр қилди, — дәп әсләйду Мунаждин ака.

Шундақ қилип, техи оқ-дориниң һидини пуримиған түнүгүнки курсант Мунаждин бирдинла 62-армияниң 240-атқучилар полки тәркивидә Сталинград үчүн болған җәңләргә иштрак қилиду.

— Сталинград босуғисида интайин еғир, шиддәтлик җәңләр йүз бәрди. 1943-жилниң февралиғичә бу йөнилиштә фашист басқунчилириниң 32 дивизияси вә 3 бригадиси йоқитилди, әнди қалған 16 дивизияси болса 50 пайиздин 75 пайизғичә шәхсий тәркивидин, Дон, Волга, Сталинград йөнилишлиридә 1,5 миллион әскиридин, көплигән қураллиридин айрилди, — дәп тәкитлиди мойсәпит өткән күнләрни әсләп.

Әйнә шу Сталинград үчүн болған җәңләр утуқлуқ аяқлашқандин кейин Мунаждин ака 168-атқучилар полки тәркивидә Северный Донец дәриясидин өтүп, Украининиң Змиев шәһирини немис басқунчилиридин азат қилишқа қатнишиду. Мошу шәһәр үчүн болған шиддәтлик җәңләрниң биридә у еғир яридар болиду.

— Һошумға келип қарисам, Бугаево йезисидики дала госпиталида йетиптимән. Мени бу госпитальға җәң мәйданидин қандақ елип кәлгәнлигиниму әсләлмәймән, — дәйду Мунаждин ака.

Мошу җәңдә көрсәткән җасарити үчүн у ІІ дәриҗилик Вәтән уруши ордени билән мукапатлиниду. Госпитальдин сақийип чиққандин кейин у командирлар тәркивини мукәммәлләштүрүш курслириға оқушқа әвәтилиду. Андин кичик лейтенант унвани билән 74-атқучилар дивизиясиниң 240-атқучилар полкида взвод командири сүпитидә, җәңләргә қатнишиду. Мунаждин ака өз қисми тәркивидә дүшмәнниң Яссы — Кишинев йөнилишидики топини йоқитиш үчүн болған җәңләргә дәсләп взвод, андин рота командири сүпитидә иштрак қилиду. Мошу һаят-маматлиқ җәңләрдә көрсәткән җасарити үчүн у Қизил Юлтуз ордени билән мукапатлиниду. 1944-жили мартта болған җәңләрниң биридә Мунаждин ака иккинчи қетим яридар болуп, Днепродзержинск шәһиридә госпитальда давалиниду.

1945-жили 4-февральда Венгрияниң Шехишехервар шәһирини азат қилиш үчүн болған еғир җәңләрниң биридә у үчинчи қетим еғир яридар болиду вә уни Венгриядин Дондики Ростов шәһиридики госпитальға елип келиду.

— Мән госпитальда йетип дүшмәнни өз угиси — Берлинғичә қоғлап бериш несип болмиғиниға ечиндим. 8-май күни шәһәрниң пүткүл аһалиси дегидәк госпитальға келип: «Уруш аяқлашти! Ғалибийәт!» дәп вақиришип, елип кәлгән һарақ-шараплири, тамақлири билән бизни меһман қилишқа башлиди. Әнди әтиси, 9-май күни әтигәнлиги, радиодин мәшһур диктор Левитан тәнтәнилик һалда Гитлер Германиясиниң шәртсиз тәслим болғанлиғини елан қилди. Әйнә шу дәқиқиләрдә хошаллиқтин бешимиз көккә йәткән еди, — дәп әсләйду у күнләрни Мунаждин ака.

1945-жили 26-май күни М.Баратов 3-топтики нака сүпитидә  өйигә қайтурулиду. У өзиниң жути — Челәккә кәлгәндин кейин, наһийәлик партия комитети сабиқ җәңчини наһийәлик комсомол комитетиниң катиплиғиға тәвсийә қилиду. У 1946-жили М.Баратов СССР Ички ишлар министрлигиниң Алмутидики өлкиләр ара мәктивигә оқушқа әвәтилиду. 1948-жили оқушни пүтәргәндин кейин у Қазақстан ССР Ички ишлар органлирида, андин СССР Дөләт бехәтәрлиги комитетиниң, Қазақстан ССР Дөләт бехәтәрлиги комитетиниң аппаратида җавапкәрлик лавазимларда ишләп, 1980-жили полковник унвани билән һөрмәтлик дәм елишқа чиқиду. Көплигән орден вә медальларниң саһиби, Пәхрий чекист Мунаждин Баратов һазирму тетик, буниңдин 65 жил илгири өзи иштрак қилған шиддәтлик җәңләрни худди түнүгүнла баштин кәчүргәндәк, әйнән әсләйду.

Ядикар САБИТОВ.