• УЙҒУР АВАЗИ
• 17 Мамыр, 2010

...Дил яриси сақаймас

Мән кичик вақтимда рәмити дадамниң дүмбисидики тартуқни көрүп, униңдин «Дада, бу немә җараһәт?» дәп сориғиним ядимда. Шу чағда у улуқ-кичик тинип: «Балам, бу уруштин ялдама болуп қалған тиғ яриси. У аллиқачан сақийип кәтти. Амма жүригимгә НКВДниң салған дил яриси маңа һелиғичә арам бәрмәй келиватиду», дәп җавап бәргән еди. Мән у пәйтләрдә бу сөзләрниң мәнасиға анчиға бир чөкүп кәтмәптимән. Кейин ойлисам, мәрһум өзиниң наһәқтин-наһәқ тәқипләнгән вақитлирини көздә тутқан екән...

Мениң дадам Қадир Һезизов 1904-жили Уйғур наһийәсиниң Кәтмән йезисида туғулған. У дәсләп һәр хил саһаларда ишләп, кейинирәк Кичик дехан, Шуңқар йезилиқ кеңәшлириниң рәиси хизмәтлирини атқуриду. Әнди 1938-жили йол ясаш мәһкимисиниң бригадири болуп ишләватқанда, униңға «Ишчиларға ағриқ малниң гөшини йегүзгән» дегән қалпақ кийгүзүлидудә, «хәлиқ дүшмини» атилип, икки жилға сотлиниду. У әркинликкә чиқип, бир жилдин кейин Улуқ Вәтән уруши башлинип кетиду. Дадам жуттики бир түркүм ширғуран яшлар билән бир қатарда дәсләпкиләрдин болуп мәйданға атлиниду. Урушни Ленинградтин башлиған у пүткүл Европини бесип өтүп, 1945-жилниң 9-май күнини Берлинда қарши алиду.

Җәңгивар йоли давамида у көплигән шиддәтлик җәңләргә қатнишиду. Бир нәччә қетим еғир яридар болуп, госпитальларда давалиниду. У уруштин аман-есән жутиға қайтип кәлгәндин кейин колхозда звено йетәкчиси, бригадир болуп ишләйду. Өзиниң зәрбидар әмгиги түпәйли бир қанчә Пәхрий ярлиқлар билән мукапатлиниду. Һә, сүрити болса, «Һөрмәт тахтисидин» турақлиқ орун алиду. У тартқан җапа-мәшәқитиниң йемишиниму көрәлмәй, 1964-жили аләмдин өтиду...

Һелиму ядимда, дадамниң он бир медали бар еди. Мән балилиғимда уларни тизивелип, ойниғанни яхши көрәттим. Һазир шуларни ойлисам, көз алдимда һәқиқий вәтәнпәрвәрликниң, өчмәс җасарәтниң үлгиси намайән болиду. Бүгүнки әвлат үчүн буниңдин қиммәт, буниңдин әзиз ғәзнә болмиса керәк.

Ярмәһәммәт ҚАДИРОВ.

Алмута шәһири.