• УЙҒУР АВАЗИ
• 17 Мамыр, 2010

Жүрәктә сақлақлиқ уруш «соғиси»

Шуңқарлиқ Ғунчихан ана 1941-жили йолдиши Ниязни Улуқ Вәтән урушиға узитип, бир жилға йетәр-йәтмәстинла униң қаза болғанлиғи һәққидә «қара хәт» алиду. Аридин икки жил өткәндин кейин наһийәлик һәрбий комиссариатниң чақириқ қәғизи әнди униң он сәккиз яшлиқ оғли Үсүпҗанға келиду.

Яш җәңчи Үсүпҗан Ниязовниң җәңгивар йоли Жирақ Шәриқтин башлиниду. У алди билән тәвәдики Спасск-Мучный, кейинирәк Ленинград шәһәрлиридики қисимларда һәрбий тәйярлиқтин өтиду. Җәң мәйданиға 52-атқучилар полки тәркивидә 1944-жилниң март ейида киргән Үсүпҗан ака Россияниң, Украининиң, Белоруссияниң, шундақла Прибалтикиниң көплигән шәһәрлирини немис-фашист басқунчилиридин азат қилиш җәңлиригә қатнишиду. Шуларниң биридә йерилған граната парчилири униң сол тәрипини толуғи билән җараһәтләйду. Ленинградтики 12-госпитальда хирурглар униң тенини имканийитиниң баричә тазилайдуАмма жүрәк билән қовурғилар арисидики бир парчә төмүрни операция арқилиқ елиш җәңчиниң һаятиға ховуп туғдурғачқа, саламәтлик сақчилири уни өз орнида қалдурушни тоғра көриду. Ейтмақчи, Үсүпҗан ака урушниң әшу «ялдамисидин» та бүгүнки күнгичә айрилмай яшап келиватиду. У госпитальда үч ай давалинип чиққандин кейин һәрбий паалийитини давамлаштуруп, Улуқ Ғалибийәтни Кенигсберг шәһиридә қарши алиду. Амма униң һәрбий паалийити буниң биләнла түгимәйду. Ширғуран җәңчи әнди рәһбәрликниң мәхсус буйруғи билән Сталинградтики һәм Белоруссияниң Могилев, Бобруйск шәһәрлиридики һәрбий қисимларда хизмәт қилип, пәқәт 1950-жилниң март ейидила ана жути Шуңқарға қайтиду. Бу йәрдә бир аз вақит турғандин кейин, иш баби билән Кәтмән йезисиға көчүп келип, он жилға йеқин колхозниң сүт-май мәһсулатлирини чиқиридиған цехиға рәһбәрлик қилиду. Шу пәйтләрдә өмүрлүк һәмрайи Чимахан һәдә билән тонушуп турмуш қуриду. Андин жигирмә жилдин ошуқ вақит орман егилигидә һәр хил хизмәтләрни атқуруп һөрмәтлик дәм елишқа чиқиду.

Үсүпҗан акиниң уруш жиллири көрсәткән җасаритини кейинки әвлат вәкиллири унтиғини йоқ. Уни жутта, наһийә һәм вилайәт даирисидә уюштурулидиған чарә-тәдбирләргә турақлиқ тәклип қилип туриду. У 2005-жили 7-апрельда Алмутидики Достлуқ өйидә болуп өткән Улуқ Вәтән уруши ветеранлириниң чоң баш қошушиға қатнашти. 2006-жили болса, шу пәйтләрдики Уйғур наһийәсиниң һакими Владимир Тохтасунов рәһбәрлигидә бир топ мәйдандашлири билән елимиз пайтәхти Астана шәһирини зиярәт қилип қайтти, өткән жили Ғалибийәт мәйрими һарписида наһийә ветеранлири билән биллә Алмута вилайитиниң һакими Серик Үмбетовниң һозурида болуп, маддий соға билән тәғдирләнди.

Әнди Ғалибийәтниң 60 жиллиғиға мунасивәтлик нәширдин чиққан «Сквозь пламени войны. Огненная летопись» намлиқ китапқа униң тоғрилиқ «До сих пор ношу в груди осколки» дегән мақалиси киргүзүлгән.

Әнди Чимахан һәдә һәққидә икки еғиз сөз. Уму арқа сәптә әстаидил әмгәк қилип, Улуқ Ғалибийәткә мунасип төһписини қошқан инсан, Қәһриман ана, «Ана шөһрити» ордениниң һәм бир қатар медальларниң саһиби. Һә, йеқинда болса, әр-аял иккисигә «Улуқ Вәтән урушидики Ғалибийәткә — 65 жил» юбилейлиқ медали тапшурулди. Мошу йәрдә бу хошаллиқниң Үсүпҗан акиниң 85, Чимахан һәдиниң 80 жиллиқ тәвәллудиға тоғра кәлгәнлигини алаһидә тәкитләп өтүш орунлуқтур. Сәккиз пәрзәндини заман тәливигә лайиқ тәрбийиләп, қатарға қошқан, 18 нәврә билән 7 чәвриниң қизиғини көрүватқан Үсүпҗан ака билән Чимахан һәдә бу күнләрдә бәхитлик қерилиқниң гәштиниң сүрүп, наһийә мәркизи Чонҗа йезисида хатирҗәм һаят кәчүрүватиду.

Ершат ӘСМӘТОВ.